- Wat is leukemie?
- Oorzaken van leukemie
- Symptomen van leukemie
- Onderzoeken van leukemie
- Behandeling van leukemie
- Nazorg bij leukemie
Wat is leukemie?
Leukemie is een vorm van kanker, die wordt veroorzaakt door een woekering van afwijkende witte bloedcellen (leukocyten) in het beenmerg.In tegenstelling tot normale bloedcellen, rijpen deze leukemiecellen niet tijdiguit tot volwassen cellen en verdringen zij de voorlopers van de witte bloedcellen, rode bloedcellen en bloedplaatjes in het beenmerg.
Leukemie kan chronisch of acuut zijn. Bij een acute vorm is een directe behandeling nodig. Bij chronische leukemie zijn de cellen gedeeltelijk afwijkend en functioneren ze niet normaal. Een chronische leukemie kan reeds jarenlang aanwezig zijn.
Leukemieën kunnen een lymfoïde of myeloïde oorsprong hebben.
- We spreken van lymfoïde leukemie wanneer in het beenmerg een abnormale celgroei plaatsvindt in de stamcellendie zich ontwikkelen tot lymfocyten.
- Bij een myeloïde leukemie wordt de abnormale celgroei gevonden in de stamcellen die zich ontwikkelen tot rode bloedcellen, granulocyten, monocytenen bloedplaatjes. Meer info over chronische myeloïde leukemie.
Oorzaken van bloedkanker (leukemie)
De oorzaak van leukemie is niet precies bekend. Wel zijn er een aantal factoren die de kans op leukemie verhogen:
- erfelijke aanleg
- blootstelling aan radioactieve straling
- blootstelling aan bepaalde chemische stoffen, zoals benzeen
- behandeling met bepaalde geneesmiddelen tegen kanker
- tabak
- bepaalde virussen
Symptomen van bloedkanker (leukemie)
De klachten bij leukemie kunnen verschillen. Bij acute leukemie zijn de klachten heel plotseling en worden snel erger als er geen behandeling is. Bij chronische leukemie kunnen klachten lang uitblijven en worden ze slechts geleidelijk erger.
Klachten bij acute leukemie vinden hun oorsprong in de grote hoeveelheid onrijpe witte bloedcellen in het beenmerg. Hierdoor is er ook minder plaats voor de vorming van rode bloedcellen en bloedplaatjes en zal er een tekort aan gezonde witte bloedcellen, rode bloedcellen en bloedplaatjes ontstaan.
Een aantal klachten die kunnen voorkomen bij acute leukemie zijn:
- bleekheid (door tekort aan rode bloedcellen)
- vermoeidheid en kortademigheid (door tekort aan rode bloedcellen)
- duizeligheid (door tekort aan rode bloedcellen)
- hartkloppingen
- spontane bloedingen (door tekort aan bloedplaatjes)
- snel blauwe plekken (door tekort aan bloedplaatjes)
- infecties die terugkeren of niet goed genezen (door tekort aan gezonde witte bloedcellen)
- koorts
- periodes van hevig nachtzweten
- hoofdpijn
- verminderde eetlust en gewichtsverlies
Klachten bij chronische leukemie zijn lastiger te herkennen, doordat ze pas optreden als de leukemie zich vaak al een paar jaar in het lichaam bevindt. Dezelfde klachten als bij acute leukemie komen ook voor bij chronische leukemie.
Andere klachten die niet bij acute leukemie voorkomen, maar wel bij kunnen voorkomen bij een chronische leukemie zijn:
- vol gevoel in de buik (door zwelling van milt en/of lever)
- druk op de maag (door zwelling van milt en/of lever)
- zwellingen van lymfeklieren in hals, oksels en/of liezen
Onderzoeken van bloedkanker (leukemie)
- Bloedname
- Beenmergpunctie
- Beeldvorming
Behandeling van bloedkanker (leukemie)
De behandeling bij leukemie hangt af van het type (myeloid of lymfoid) en de vorm (acuut of chronisch).Uw arts zal de behandelingsmogelijkheden met u bespreken.Hij of zij houdt vooral rekening met het type leukemie, het stadium van de ziekte, uw algemene gezondheidstoestand, leeftijd en uw algemene conditie.
Acute leukemie (acute lymfatische leukemy ALL en acute myeloïde leukemie AML)wordt behandeld met chemotherapie, al dan niet gecombineerd met een stamceltransplantatie (SCT) en/of radiotherapie.
Chronische lymfatische leukemie (CLL) kan op verschillende manieren behandeld worden. Op basis van het stadium worden patiënten ingedeeld in drie risicogroepen: laag, middelhoog of hoog. Bij een laag risico gaat de arts in eerste instantie afwachten en regelmatig controleren. Bij een gemiddeld en hoog risico worden chemotherapie in combinatie met immunotherapie en (zelden) stamceltransplantatie toegepast.
Chronische myeloïde leukemie (CML) wordt onderverdeeld in drie ‘fases’: een chronische fase, een versnellingsfase en een acute fase. In dechronische fase en in de versnellingsfase wordt meestal een signaalremmer ingezet. Soms gebeurt een stamceltransplantatieie voorafgegaan door intensieve chemotherapie en/of radiotherapie. In de acute fase lijkt CML qua karakteristieken en symptomen sterk op AML, in sommige gevallen op ALL. De ziekte wordt dan verder behandeld als acute leukemie.
Zorg bij een behandeling tegen bloedkanker (leukemie)
De zorg tijdens en na een leukemiebehandeling omvat veel aspecten:
- geregelde medische controle
- oncorevalidatie (begeleiding bij fysieke conditie en mentaal welzijn)
- psychische en sociale opvang
- al dan niet palliatieve zorg
Tijdens en na uw behandeling moet u zorgen voor een goede dagstructuur, met een gezond evenwicht tussen rust en activiteit. Noteer de symptoomlast best dagelijks. Een eventuele kinderwens bespreekt u best voor de behandeling met uw arts. Door de chemotherapie moet u ook speciale voorzorgen nemen om om te gaan met uitscheidingsproducten als urine, stoelgang, sperma ...
Mogelijke klachten door de leukemiebehandeling zijn:
- vervroegde menopauze
- vermoeidheid en futloosheid
- risico op neus- of tandvleesbloedingen of ontstoken tandvlees
- hematomen
- neuropathie (pijnlijke handen en voeten)
- alopecia (veralgemeend haarverlies)
- braken, misselijkheid en verminderde eetlust
Bespreek deze klachten met uw arts of thuisverpleegkundige. Let ook op metbloedverdunners zoals aspirine, met ontstekingsremmers en met intramusculaire injecties van medicijnen.
Wees tot slot alert voorinfecties. Keelpijn, hoesten of frequent pijnlijk plassen kunnen een teken van een infectie zijn.Belangrijk om infecties te voorkomen is een goede basis- en handhygiëne bij patiënt, familie en zorgverleners.
